วันอาทิตย์ที่ 11 ตุลาคม พ.ศ. 2558

การวางลำโพงสำหรับฟังเพลง (ของผม)

การวางลำโพงที่จะให้เสียงได้ดีมีมิติ (บ้าง) เป็นเรื่องสำคัญสำหรับการดูหนังและฟังเพลง เพราะจะทำให้เพิ่มอรรถรสในการฟังขึ้นอีกมาก และปัญหาหลักสำหรับชาวบ้านแบบผม อยู่คอนโดห้องเล็กๆ คือมีพื้นที่จำกัด ห้องที่ใช้ดูหนังฟังเพลงเป็นห้องที่ใช้รวมทั้งนอนและพักผ่อน (เก็บของรกเข้าไปอีก) เพราะฉะนั้นเรื่องการวางตามสัดส่วนที่ถูกต้องอย่างสูตรต่างๆ นั้นใช้กับห้องนี้ไม่ได้ และชุดเครื่องเสียงที่ไม่มีมาตรฐานของผมมันไม่สามารถทำตามแบบที่หาอ่านดูจากเวปเครื่องเสียงทั่วๆ ไป ก็เลยใช้วิชาคาดเดาเอาโดยอาศัยเอาตัวอย่างจากบทความต่างๆ ที่ดูแล้วน่าจะเป็นไปได้มาผสมกัน แล้วทดลองตามแบบเฉพาะของผมขึ้นมา เพราะคิดว่าอาจมีหลายท่านคงประสบปัญหาเหมือนกัน (ห้องผมกว้าง 3.5 เมตร ยาว 5 เมตร 2.60 สูง ผนังปูน สามด้าน ด้านหลังเป็นกระจกติดม่าน)


แคบ เล็ก รก มีครบทุกองค์ประกอบของห้องที่แย่

1. วางลำโพงซ้าย-ขวากึ่งกลางของห้อง ห่างกันประมาณ 150 cm. ห่างผนังหลัง 60 cm. เปิดเพลงที่เน้นเสียงเบสหรือกลอง แล้วฟังดูถ้าเบสบวมก็ขยับถอยห่างจากผนังหลังออกมา ถ้าบางไปก็ดันเข้าหาผนัง ลองดูจนได้จุดที่ฟังแล้วชอบที่สุด ไม่ต้องสนใจเสียงอื่นฟังเฉพาะเสียงเบสอย่างเดียว ยึดเอาตำแหน่งที่เห็นว่าดีที่สุด อาจจะมีโด่งบ้างหรือบวมบ้างก็ต้องยอม เพราะปัญหาอาจมาจากสภาพของห้องเรา มันแก้ยาก อาจต้องใช้อุปกรณ์พวกรูมจูมทั้งหลาย ราคาแพงไม่ไหว




2. ใช้เพลงที่เสียงเป็นกลางเสียงนักร้องและเสียงดนตรีคมชัด ที่สำคัญต้องบันทึกเสียงมาดีแบบออดิโอไฟล์ จะทำให้ฟังได้ง่ายขึ้น พวกเพลงอะคูสติกหรือที่ใช้เครื่องดนตรีน้อยชิ้น นักร้องร้องเพลงอยู่ตรงกลางเวที เพราะเราต้องการจะฟังตำแหน่งของเสียงร้องให้ชัดเจน (เพลงที่ผมใช้คือ Holly Cole trio ชุด Don't smoke in bed กับ Jennifer warnes ชุด The hunter) ค่อยๆ ขยับลำโพงซ้าย-ขวาออกห่างออกจากกัน ทีละ 5 ซม. แล้วฟังดูให้ตำแหน่งเสียงนักร้องอยู่ตรงกลางระหว่างลำโพงทั้งสองข้าง เมื่อได้แล้วทีนี้หันมาให้ความสนใจตำแหน่งเสียงดนตรี ว่าสามารถฟังแล้วแยกแยะตำแหน่งได้ชัดเจนหรือไม่ ถ้ายังเกาะกลุ่มรวมเป็นกระจุกก็ขยับออกห่างไปทีละนิดจนได้เสียงแยกจากกันชัดเจน มีความเข้มข้นของชิ้นดนตรีที่เล่น แต่ทั้งนี้เสียงนักร้องต้องอยู่ตรงกลางเหมือนเดิมด้วย
3. เมื่อได้เสียงโดยรวมเป็นที่พอใจระดับนึงแล้ว คราวนี้เปิดเพลงใหม่ฟัง อย่าใช้เพลงเดิม เพื่อความหลากหลายที่หูจะได้ไม่ชินกับเพลงเดิม ถ้าฟังแล้วรู้สึกว่าเสียงร้องยังไม่มีโฟกัสให้ค่อยๆ เอียงหน้าลำโพงทั้งสองข้างเข้าหากัน (TOE-IN) จนได้เสียงที่ดีที่สุด ในการโทอินลำโพงทั้งสองข้างไม่จำเป็นต้องเท่ากัน ให้ยึดเอาจากเสียงที่ได้เป็นหลัก การโทอินอาจต้องมีการขยับเข้า-ออกร่วมด้วย ขึ้นอยู่กับเสียงที่เราฟัง ทำทีละนิดนะครับ บางเวปแนะนำขยับทีละมิลลิเมตรกันเลย
 
ก็ประมาณนี้นะครับสำหรับการวางของผม เสียงโดยรวมมีความเป็นสเตอริโอ คือมีมิติเพิ่มขึ้น เสียงร้อง เสียงดนตรีแยกแยะได้พอสมควร ขึ้นอยู่กับเพลงที่ใช้ฟังด้วย ถ้าบันทึกมาแย่ก็จะไม่รู้สึกอะไร เพราะยังไงมันก็มั่วๆ แบนๆ อยู่ยังงั้น เมื่อจัดวางตำแหน่งลำโพงในการฟังเพลงได้ดีแล้ว ต่อไปจะเป็นการเซ็ตลำโพงสำหรับดูหนังบ้าง โดยเพิ่มจาก 2 แชลแนลเป็น 5 แชนแนลครับ

ส่วนข้อความต่อไปนี้ผมคัดลอกบางส่วนมาจากเวป hifitower.co.th จะได้เข้าใจเพิ่มขึ้นอีกครับ (ขอขอบคุณ เวป hifitower.co.th ด้วยครับ)

1.ใช้เพลง I Fall In Love Too Easily ซึ่งเป็นแทรคที่ 1 เพลงแรกอยู่ในอัลบั้มชุด Love Songs (Columbia/Legacy 493389 2) ของ Miles Davis เป็นเพลงตัวอย่างในการทดสอบ
2.แนะนำให้ฟังเฉพาะท่อนขึ้นต้นช่วงตั้งแต่ 0:00-0:25 นาทีก็พอ เพลงดังกล่าวจะเริ่มต้นขึ้นด้วยเสียงเปียโนที่ดังขึ้นตรงตำแหน่งของลำโพง ข้างซ้ายพอดีๆ ในขณะเดียวกันจะมีเสียงอะคูสติก-เบสดังขึ้นมาพร้อมๆ กับเสียงเปียโน แต่อยู่ในตำแหน่งที่เยื้องมาทางขวามือใกล้ๆ กับตำแหน่งของลำโพงข้างขวา เสียงอินโทรฯ ที่บรรเลงโดยเปียโนและอะคูสติก-เบสจบลงในขณะที่นาฬิกาบนหน้าปัดเครื่องเล่น ซีดีบอกเวลาเท่ากับ 0:12 นาที พร้อมๆ กับปิดท้ายด้วยเสียงรัวฉาบเบาๆ ดังขึ้นตำแหน่งตรงกับลำโพงด้านขวาช่วงสั้นๆ ก่อนที่ทุกเสียงจะหยุดลงที่เวลา 0:15 นาที หลังจากที่เสียงรัวฉาบจบลงเพียงไม่กี่วินาที คุณก็จะได้ยินเสียงโซโลมิวต์-ทรัมเป็ตดังขึ้นในตำแหน่งที่อยู่ระหว่างลำโพง ทั้งสองข้างเยื้องไปทางลำโพงขวาเล็กน้อยอย่างชัดเจน เสียงของทรัมเป็ตจะดังอยู่ในตำแหน่งที่ใกล้เคียงกับตำแหน่งของเสียงอะคูสติ ก-เบสที่เริ่มดังขึ้นหลังจากที่เสียงทรัมเป็ตปรากฏตัวออกมา ในขณะเดียวกันนั้นที่ลำโพงด้านซ้ายก็ยังมีเสียงเปียโนดังอยู่ในตำแหน่งเดิม คุณจะต้องขยับลำโพงทั้งสองข้างให้ห่างจากกันออกไปจนกว่าจะสามารถฟังแยกแยะ ตำแหน่งของเสียงดนตรีแต่ละเสียงที่ชัดเจนตรงตามตำแหน่ง จึงถือว่าเป็นระยะห่างที่เหมาะสมสำหรับลำโพงและชุดเครื่องเสียงของคุณ
3.จะเกิดอะไรขึ้นถ้าขยับลำโพงทั้งสองข้างออกห่างจากกันมากเกินไป.?
ถ้า ระยะระหว่างลำโพงทั้งสองข้างห่างจากกันมากเกินไปจะทำให้เสียงอะคูสติก-เบส กับเสียงทรัมเป็ตขาดความชัดเจนของตำแหน่งเสียงลงไป และทำให้ความรู้สึกชัดเจนของเสียงอะคูสติก-เบสกับเสียงของทรัมเป็ตลดลงไป ด้วย และถ้าคุณวางลำโพงทั้งสองข้างห่างกันมากๆ จะทำให้เสียงของอะคูสติก-เบสกับเสียงของทรัมเป็ตขาดความเข้มข้นของตัวเสียง ลงไป (เสียงจะเบาลง) เมื่อเทียบกับเสียงของเปียโนที่ดังอยู่ที่ตำแหน่งลำโพงด้านซ้าย
4.แล้วจะเกิดอะไรขึ้นถ้าขยับลำโพงทั้งสองข้างเข้าใกล้ชิดกันมากเกินไป..?
จะ ทำให้ตำแหน่งของเสียงอะคูสติก-เบสกับเสียงของทรัมเป็ตชิดกันมากขึ้นจนอาจจะ ถึงขั้นซ้อนทับกันถ้าคุณวางลำโพงทั้งสองข้างอยู่ในตำแหน่งที่ชิดกันมากๆ ผลเสียอีกประการหนึ่งก็คือจะทำให้น้ำเสียงโดยรวมออกมาทึบไม่โปร่งใส